Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Miriam dook in de geschiedenis van haar joodse vader: ‘Ik begrijp nu waarom hij zweeg over de oorlog’

4 mei 2020 · Leestijd 4 min

Dertig jaar na het overlijden van haar joodse vader duikt Miriam Guensberg in zijn geschiedenis. Ze ontdekt wat een groot verdriet hij schuilhield na de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij zette zijn verdriet aan de kant. Hij heeft zijn pijn verborgen.’

Miriam groeide op als jongste kind in het gezin Guensberg. De vader van Miriam was joods en afkomstig uit het Poolse dorp Novy Targ. Tijdens de oorlog werkte hij als arts en bij de bevrijding van Zuid-Nederland ontmoette hij de moeder van Miriam.

Hij trouwde met haar en vestigde zich definitief in Nederland. Daarmee begon voor hem een nieuw hoofdstuk, waarmee hij een oud hoofdstuk – waar niemand van af wist – sloot.

Ontdekking

Dat oude hoofdstuk wordt heropend als Miriam haar vader vragen stelt over zijn verleden. Haar vader heeft altijd gezwegen over zijn Joodse afkomst, zijn familie in Polen of wat hij heeft meegemaakt in de oorlog. Langzaam maar zeker lukt het Miriam haar vaders’ zwijgen te doorbreken, maar pas na zijn dood deed Miriam een grote ontdekking.

In 2019, bijna dertig jaar na het overlijden van Miriams vader, duikt ze als biografe in zijn bewogen verleden. Miriam: ‘Ik begrijp nu waarom hij over zijn verdriet wilde zwijgen. Nu ik zo veel meer weet over wat er in zijn geboortedorp Novy Targ is gebeurd, zou ik hem de vraag willen stellen: wát wist jij over alles wat er is gebeurd met je familie? En: hóé heb je dat voor je kunnen houden? Maar nu kan ik het hem niet meer vragen.’

‘Ik zou hem willen vragen wat hij allemaal wist, en hoe hij dat voor zich kon houden’

Miriams vader werkte in de oorlog als arts aan het front. Hoewel hij niet kon schieten, vocht hij mee als arts. Miriam: ‘Mijn vader heeft voor mijn grootouders gevochten, hoewel hij toen nog niet wist wat hij later zou weten: dat zijn ouders op brute wijze waren vermoord.’

Massamoord

Op 30 augustus 1942 werden alle Joden uit Novy Targ bij elkaar gedreven. Ze moesten zich uitkleden zich opstellen. Daarna werd iedereen stuk voor stuk neergeschoten. Uitgerekend de grootouders van Miriam moesten toekijken hoe alle mensen werden vermoord. Daarna waren ook zij aan de beurt. Als laatste.

Het was juni 1945 toen de vader van Miriam in een krantenbericht las dat alle joden van zijn geboortedorp waren vermoord. En daarmee werd het hem ook duidelijk dat zijn eigen ouders waren gestorven. Miriam: ‘Mijn vader zette zijn verdriet aan de kant. Hij heeft zijn pijn verborgen.’

‘Mijn vader zette zijn verdriet aan de kant’

In 2019 reist Miriam naar Polen. Ze gaat naar het geboortedorp van haar vader: Novy Targ. Daar staat ze voor het massagraf waar haar grootouders begraven liggen. Miriam: ‘Ik kon niet meer om de dood van mijn familie heen. Toen ik op die begraafplaats stond keek ik naar de lucht en dacht: ‘de wereld is gelukkig groter dan wat hier is gebeurd. Ik voel een verlangen, en een hunkering naar hoop.’

Gemis

Miriams zoektocht naar het verleden van haar vader resulteerde in het boek ‘Held zonder vaderland’. Over haar vader vertelt ze: ‘Mijn vader was veerkrachtig. Waar hij zijn veerkracht vandaan had? Ik denk dat die ligt in zijn jeugdjaren thuis, die waren warm en liefdevol.’

‘Ik mis mijn vader nog steeds’, vertelt Miriam. ‘Ik mis zijn relativering. Dat ik hem niet meer kan bellen als ik ergens mee zit. En ik mis zijn hartelijkheid, zijn gezelligheid. Het was een hele leuke lieve vader, ondanks al zijn verdriet.’

Pijn

De geschiedenis van de familie van Miriam over de oorlog is plotseling geen verhaal meer, maar de werkelijkheid. De harde werkelijkheid. Miriam: ‘Mijn vader is nooit meer terug geweest in zijn geboortedorp, Novy Targ. Ik ben er nog, en ik zie het als mijn taak om hun verhaal te vertellen. Daarom ben ik teruggegaan naar Novy Targ. Ik ben tot op de dag van vandaag bezig om zijn pijn te kunnen voelen. Ik zou hem wel willen kunnen troosten, maar dat kan niet meer.’

Miriam vertelt haar verhaal vanavond in Ik mis je herdenkt, om 17:45 uur op NPO2.

Links: de vader van Miriam. Rechts: haar grootouders.
Links: de vader van Miriam. Rechts: haar grootouders.

Misschien ook wat voor jou

Ontvang bemoedigende artikelen en verhalen in je mailbox

We sturen je elke week een selectie van indrukwekkende verhalen en inspirerende artikelen.

E-mailadres

Lees onze privacyverklaring.

--:--