Bas: ‘Ik heb spijt dat ik niet nog een keer tegen mijn moeder heb gezegd dat ik van haar houd’

8 mei 2024 · Leestijd 7 min

· · · ·

Bas de Man (33) verliest zijn moeder aan een hersentumor. Als gezin zijn hij, zijn vader en broers in die periode closer geworden. “De vrouw van wie we allemaal heel veel hielden glipte tussen onze vingers door."

"De verschillen tussen mij en mijn twee oudere broers werden minder belangrijk, nu we hetzelfde doormaakten, en we gingen grotendeels hetzelfde om met de ziekte en het verlies van onze moeder. We zijn allemaal grappenmakers, mijn vader en moeder ook. Als we in een gesprek te dichtbij ons gevoel komen, gebruiken we humor om het lichter te maken.” Bas' werk als CliniClown heeft hem dan ook geholpen in zijn rouw.

“Niet zo lang geleden zei mijn vader tegen mij: ‘Volgens mij heb jij de innigste band met je moeder gehad.’ Bas glimlacht en haalt zijn schouders op alsof hij niet goed weet of dat klopt. “Ik was vroeger een beetje de einzelgänger van het gezin. Als mijn broers gingen voetballen in de speeltuin, bleef ik thuis om toneel te spelen en te zingen.”

'Ik was vroeger een beetje de einzelgänger van het gezin'

Maar met zijn moeder kan Bas altijd goed praten, ook op latere leeftijd. “We vonden het leuk om samen naar een theehuis op de boerderij te gaan hier in Veenendaal, en dan lekker bij te kletsen onder het genot van een lunch of wijntje. Daar zijn we tot op bijna haar laatste dag nog gekomen.”

Foute boel

Halverwege augustus 2021 krijgt Bas – inmiddels 30 jaar en al een tijdje uit huis – ‘s ochtends een bericht van zijn vader dat zijn leven op zijn kop zet. Zijn moeder lag die nacht met een zware epileptische aanval naast zijn vader in bed en is door de ambulance naar het ziekenhuis in Ede gebracht. “Ik werkte toen – en werk nog steeds – als CliniClown in het ziekenhuis, waardoor epileptische aanvallen niet helemaal vreemd voor me waren. Ik voelde daardoor meteen aan dat mijn moeders situatie foute boel was.”

'Ik voelde meteen aan dat mijn moeders situatie foute boel was'

Nieuws aan de keukentafel

Bas’ moeder mag snel weer naar huis, maar wordt in de periode daarna regelmatig naar het Universitair Medisch Centrum in Utrecht gebracht voor onderzoeken. “Op 15 september zaten we als gezin aan de keukentafel bij mijn ouders thuis, in afwachting van het telefoontje van de neuroloog. Die vertelde dat mijn moeder de zwaarste hersentumor had die je kan hebben,” kreunt Bas. “De arts gaf haar maximaal nog tweeëneenhalf jaar te leven, maar het werden maar negen maanden. In dezelfde tijd waarin een kind in de buik groeit, ging mijn moeder achteruit en verloren we haar.”

'De arts gaf haar nog tweeëneenhalf jaar, maar het werden negen maanden'

Het telefoontje van de neuroloog komt bij Bas niet echt binnen. “Het nieuws kwam zelfs bij mijn moeder niet echt aan. Ze was van ons gezin altijd de emotioneelste, maar naar ons als kinderen toe bleef ze er stoïcijns onder. Daar ben ik nog altijd verbaasd over.”

Na die eerste ziekenhuisopname in Ede is Bas’ moeder nooit meer de oude geworden. “Ze krabbelde wel weer op, maar was vergeetachtiger en haar fysieke kracht nam af. De tumor tastte haar spraak en geheugen deels aan. Ik vond het zwaar om dat te merken.” De twee operaties die worden uitgevoerd werken alleen levensverlengend.

Tussen de vingers geglipt

“Door haar ziekte ging ik de band met mijn ouders meer waarderen, al was die altijd al goed. Ik probeerde zoveel mogelijk bij mijn ouders langs te gaan. De dingen die ik altijd al met haar deed, zoals bijkletsen, samen eten of ergens een wijntje drinken, bleef ik doen, maar dan vaker.”

'De verschillen tussen mij en mijn broers werden minder belangrijk, nu we hetzelfde doormaakten'

Moeder als getuige

Al voordat Bas’ moeder ziek wordt, hebben hij en zijn vriendin trouwplannen. “Door mijn moeders ziekte hebben we de bruiloft naar voren gehaald. Ik wilde graag dat ze erbij zou zijn als mijn getuige. We hebben de bruiloft toen klein en intiem gehouden met alleen de twee gezinnen erbij. Het was de laatste dag waarop mijn moeder zich echt nog behoorlijk goed voelde.”

'Ik wilde mijn moeder er bij de bruiloft bij hebben als getuige'

In het hospice

Bas’ moeder komt in het hospice te liggen waar hij vroeger als kind achterop bij zijn moeder vaak langsfietste. “Ik weet nog dat ik eens aan mijn moeder vroeg wat dat gebouw was, en dat mijn moeder zei: ‘Dat is een hospice. Als het ooit niet goed gaat met mama, wil ze hier naartoe.’ Uiteindelijk ging ze er elf dagen voor haar overlijden naartoe. Ze accepteerde haar lot en verliet haar eigen huis zonder om te kijken. Dat deed mij weer beseffen, denk ik nu, dat het nu écht bijna klaar was met het leven van m’n moeder.”

'Ze accepteerde haar lot en verliet haar eigen huis zonder om te kijken'

Tijdens haar laatste dagen in mei 2022 waken Bas en zijn gezinsleden bij haar bed. “Vlak voor haar overlijden deed mijn moeder nog een laatste keer haar ogen open, en probeerde ze ons allemaal nog een keertje aan te kijken. Daarna slaakte ze een zucht, en was ze er niet meer.” Bas’ moeder is dan 67 jaar.

Eerste jaar

“De periode na mijn moeders sterven voelde ik heel veel verdriet. Ik had er spijt van dat ik niet nog een keer tegen mijn moeder gezegd had dat ik van haar houd. Het eerste jaar is heel zwaar, omdat je daarin voor het eerst alles meemaakt zonder haar erbij. De eerste keer Sinterklaas zonder haar, of Kerst, of Moederdag.”

“Hoe we Moederdag nu invullen? Op deze dag komen we als gezin bij elkaar, maar alleen als het zo uitkomt. Dan denken we extra aan onze moeder en aan alle mooie dingen aan haar. Voor mij is dat vooral haar lach. Ze kon zo goed schaterlachen, dan wist je zonder haar te zien direct dat zij het was die lachte.”

'Met Moederdag denk ik extra aan mijn moeders lach'

Werk als therapie

Voor Bas is het oppakken van de gewone bezigheden de fijnste manier om met het verlies om te gaan. “Mijn werk als CliniClown werkte als een soort therapie. Enerzijds verlichtte ik door geïmproviseerde spelsituatie of muziek de situatie van de kinderen, anderzijds verlichtten de kinderen mijn rouw door hun vrolijkheid en onbevangenheid. Nu ik zelf privé-ervaringen heb in het ziekenhuis – het verdriet, de naalden, de witte jassen, de piepjes – ben ik gevoeliger geworden voor andermans emoties en begrijp en herken ik de families die we treffen beter. En die herkenning biedt troost.”

'De dood ben ik minder eng gaan vinden'

Via de uitvaartondernemer van Bas’ moeder, start Bas naast zijn baan als CliniClown als rouwchauffeur. Alles wat rondom een overlijden geregeld moet worden, vindt hij interessant. “Door dit werk ben ik veel bezig met de dood, ik heb best veel overledenen gezien en verzorgd. Dat helpt me in de verwerking van het verlies van mijn eigen moeder. De dood ben ik ook minder eng gaan vinden, nu ik er zo vaak mee geconfronteerd word.”

Bas en zijn ouders thuis toen hij net was aangenomen als CliniClown.

Rouw is raar

“Het is nu bijna twee jaar geleden dat mijn moeder overleed. De rauwe randjes van het verdriet zijn er voor mij af, het is minder heftig geworden. Toch blijft het wel een dingetje als mijn vader in zijn eentje voor mijn deur staat op mijn verjaardag, of is er onverwachts verdriet als ik ineens een foto van haar tegenkom, of een sieraad zie dat van haar is geweest. De rouw overvalt me dan, terwijl die er in het eerste jaar meer constant was.” Bas vindt rouw eigenlijk maar raar. “Rouw komt wanneer je het niet wilt, en het is er niet wanneer je het wel wilt. Het is onvoorspelbaar en soms vermoeiend.”

'Rouw komt wanneer je het niet wilt, en het is er niet wanneer je het wel wilt'

Of de hemel bestaat, weet Bas niet. “Ik hoop dat ik mijn moeder ooit zal terugzien, maar ik ben te nuchter om echt in een hiernamaals te geloven. Het zou me wel troost geven als haar energie of ziel nog ergens bestaat, dat zou ik fijn vinden.”