Brams dochter Rosalie (3) overleed onverwachts in haar slaap
Als Bram twee van zijn kinderen wakker maakt voor school, hoort hij zijn vrouw gillen in de slaapkamer van hun jongste dochter. Rosalie blijkt in haar slaap overleden. Het stel rouwt op een andere manier en Bram schiet direct in de regelmodus. “Achteraf had ik meer tijd voor mezelf moeten nemen.”
“Ik denk dat we Rosalie het beste kunnen omschrijven als een kleine vredestichter,” vertelt Bram. Een lief en vrolijk meisje. “Ze was de jongste van onze drie kinderen en een bindende factor. Ze had oog voor anderen. Zelfs in de rij voor de kassa was ze daarmee bezig. Dan stond er iemand, een beetje in zichzelf getrokken, en zei ze: ‘Hallo, wat doe jij hier?’ Ze was nog heel klein, maar knoopte toch kleine gesprekjes aan.”
Dit is niet goed
Op 21 december 2018 stappen Bram en Anne uit bed na een onrustige nacht. “Het was rotweer, heel erg aan het regenen. We werden niet happy wakker. We hadden de taken verdeeld, ik maakte de twee schoolgaande kinderen wakker, mijn vrouw ging naar de Rosalie. Terwijl ik bezig was met Elise en Tim hoorde ik een ijselijke gil uit de kamer van Rosalie komen.”
Bram snelt er naartoe om te kijken wat er aan de hand is. “Eenmaal binnen zag ik mijn vrouw met onze kleinste dochter in haar armen. Rosalie was koud en stijf. Meteen kwam de realisatie: dit is niet goed.”
“Mijn vrouw heeft haar gereanimeerd, we hebben gebeden samen, ik heb haar zelfs nog meegenomen naar de kraan om haar te wassen. Ik dacht: als ze schoon is komt het misschien nog goed.” Het stel probeert alles om haar weer bij te krijgen. “Maar het was al te laat.”
Ondertussen zijn er ook nog twee andere kinderen om voor te zorgen. “Die waren ook benieuwd wat er aan de hand was. Tim zette het meteen op een huilen, de schok en het verdriet waren zichtbaar. Elise vluchtte naar haar kamer.”
Steun
“Ik heb eerst de ambulance gebeld en daarna direct mijn moeder. Die heeft Elise naar school gebracht. Het was net voor kerst en ze mocht Maria spelen in een toneelstuk. Ze wilde dus graag naar school, maar dat konden wij er op dat moment niet bij hebben.” Zo staan vrienden en familie de hele week om het gezin heen.
Bram en Anne brengen Rosalie voor een onderzoek naar de doodsoorzaak naar het ziekenhuis (red. de doodsoorzaak is helaas nooit gevonden). Zelf gaan ze, als na een paar uur blijkt dat het die dag niet afgerond is, weer naar huis. “Dat klinkt wat cru, maar we wilden er zijn voor de levenden.” Als ze thuiskomen staat Anne’s familie klaar om hen op te vangen. “Zij hadden eten gemaakt en het huis op orde gebracht. We hebben vanaf het eerste moment zo veel hulp en kracht vanuit onze families en vrienden gekregen. Daar ben ik onwijs dankbaar voor.”
Kerst
En dan, tussen het overlijden van Rosalie en haar begrafenis, is het kerst. “Het was voor ons een lastig vraagstuk: hoe gaan we daarmee om, wat willen we wel of niet? Uiteindelijk hebben we kerst bij ons thuis gevierd. Mijn familie kwam, die nam het eten en zelfs de borden mee, ze hadden alles geregeld. De dag daarna deed mijn schoonfamilie hetzelfde. Daar hebben we veel aan gehad. Het was een teken dat het leven niet stopte, dat we nog steeds een goede tijd konden hebben. Tussendoor waren er wel veel momenten dat er even iemand miste. Diegene ging dan naar Rosalie, die boven opgebaard lag.
“Ik ben die week echt hard gegaan,” zegt Bram. “Ik heb er veel energie in gestoken om er voor mijn vrouw en kinderen te zijn, dingen te regelen en alles in goede banen te laten lopen. Na de uitvaart kwam ik thuis, plofte ik op de bank en dacht ik: het is eindelijk klaar. Ik merkte meteen dat ik moe was, het was veel. Gelukkig kregen we veel hulp, maar het was een hele zware week.”
Rouwbegeleiding
Anne en Bram krijgen begeleiding, omdat ze merken dat ze verschillend rouwen. “Ik keek meer naar de toekomst: hoe gaan we nu verder? Anne zat meer op het verleden, op de herinneringen. Anne heeft me wel eens aangekeken en gezegd: ‘We zijn Rosalie wel kwíj́t, hè.’ Dan dacht ik: je hebt wel gelijk, misschien ga ik er te snel aan voorbij. Andersom waren er ook momenten dat ik zei: ‘Anne, we moeten wel verder.’ Gelukkig is dat nooit een grote ruzie geworden, omdat we er wel goed over konden praten.”
Ook Elise en Tim melden ze aan voor therapie. “Ik denk dat dat geholpen heeft, al weet je het nooit zeker. Het leek ons goed om zo beslagen mogelijk het ijs te betreden van hun verdere leven. We weten nog steeds niet wat de impact is. Rouw is nooit af. Het is niet zo dat je op een bepaald moment denkt: oké, nu is het klaar.”
Pappa’s rouwen ook
Bram vertelt zijn verhaal ook in het boek ‘Pappa’s rouwen ook’. “Ik vond het belangrijk om iets te laten zien van het perspectief van een vader. Het gevoel dat je alles moet dragen, naast je eigen rouw. De eerste tijd heb ik weinig overdacht, ik keek puur naar wat er op dat moment voor me lag. Ik dacht: zolang Elise, Tim en Anne het goed hebben komt het met mij ook goed. Achteraf kon dat handiger. Ik had meer ruimte voor mezelf kunnen nemen.
Levende herinnering
De overlijdensdatum van Rosalie komt weer dichtbij. “Dat merk ik wel aan Anne en de kinderen. Dan komt de emotie weer op. Op de overlijdensdatum gaan we altijd naar haar grafje toe om bij haar te zijn. Verder denken we het hele jaar door aan haar, ze wordt in gesprekken vaak genoemd en haar foto’s zien we iedere dag. Ze heeft een plek in ons dagelijks leven.”
De herinnering aan Rosalie blijft ook zichtbaar in de rest van de familie. “Mijn schoonmoeder en haar zus hadden lange tijd veel moeite met elkaar, er zat wrok tussen hen in. Met kerst gingen ze nooit tegelijkertijd naar hun ouders, dan ontliepen ze elkaar. Na Rosalie’s overlijden hebben ze elkaar weer gevonden voor troost. Ze hebben het bijgelegd en sinds die tijd gaat het goed en doen ze weer dingen samen. Zo heeft Rosalie toch nog mensen bij elkaar gebracht, een laatste vredestichtmoment.”
Stichting Rouwkost
Bram deed mee aan de documentaire Pappa's rouwen ook, waarin vijf vaders met elkaar in gesprek gaan over het verlies van hun kind. Daarnaast helpt Bram Rouwkost, een stichting voor ouders die een kind zijn verloren.
Lees ook over:
Graddy verliest haar man en kind: ‘Ergens ben ik blij dat mijn zoon eerst is gegaan’
Lees ook over:
