Rouwvragen aan Manu Keirse | 'Moet ik kinderen corrigeren als ze zeggen dat een overledene bij hen is?'
In deze rubriek stellen 'Ik mis je'-volgers hun persoonlijke vragen rondom rouw aan Manu Keirse, klinisch psycholoog en emeritus hoogleraar verliesverwerking. Rouwtherapeute Carolyn vraagt zich af hoe ze het beste kan reageren op kinderen die bij haar komen en zeggen dat de overledene nog bij hen is.
Beste Manu,
U inspireert me enorm in mijn werk als rouwtherapeute. Ik heb een vraag voor u, waar ik zelf niet echt een antwoord op heb. Ik heb in een week tijd drie kinderen gehad die zeggen dat de overledene bij hen is. Ze praten in de tegenwoordige tijd en er is geen behoefte om te rouwen, want de overledene is er gewoon.
Dat is natuurlijk geweldig, maar hoe moeten anderen daarmee omgaan? Ga je er in mee moet ik dit echt corrigeren? We praten over twee kinderen van ongeveer 10 jaar en 16 jaar. De laatste weet wel degelijk dat zijn vriend dood is.
Hartelijke groeten,
Carolyn
Het antwoord van Manu Keirse
Beste Carolyn,
Voor kinderen zijn overleden dierbare personen vaak heel goede therapeuten. Ze kunnen er allerlei dingen mee bespreken. En ook al kunnen overledenen niet antwoorden, wanneer ze die goed hebben gekend, kunnen ze zo invullen wat de andere zou hebben gezegd.
Korter
Het is niet omdat je geen verdriet ziet dat kinderen niet rouwen, maar ze uiten vaak hun verdriet veel korter dan volwassenen, terwijl het zich uitstrekt over veel langere tijd. Hun capaciteit om pijn te verdragen is beperkt. Alternerend zien ze het onder ogen en ontwijken ze het.
Maar op een latere leeftijd komt het ineens weer in alle hevigheid boven. Ondertussen heb je een hele tijd het gevoel gehad dat ze niet echt rouwen. Ze rouwen, maar vaak alleen in hun kamer, omdat ze bang zijn dat ze in het openbaar hun emoties niet onder controle kunnen houden.
Innerlijke wereld
Ook al praten ze met de overledene, er is geen enkele twijfel dat hij dood is en voor altijd weg. Het drukt uit dat ze de overledene hebben laten verhuizen naar hun innerlijke wereld. En daar is hij levendig aanwezig.
Met hartelijke groet,
Manu Keirse
Boek: Kinderen helpen bij verlies
Wanneer kinderen groeien en mentaal of emotioneel een nieuwe stap zetten in dit proces, kun je verwachten dat een eerder verlies opnieuw omhoog komt, vertelt Manu in dit boek. "Ze ervaren het nu anders en begrijpen het ook op een andere manier. In een nieuwe levensfase of -situatie, krijgt ook het vroegere verlies een nieuwe betekenis."
Lees ook over:
Rouwvragen aan Manu Keirse | 'Kan ik mijn kind helpen met de rouw om zijn broer?'
Lees ook over:
Kindervragen over de dood: 'Soms is de vraag belangrijker dan het antwoord'
Geschreven door
Manu Keirse
